Καβαλιώτες και Θάσιοι Αγωνιστές το 1821 και η οικογένεια Αστεριάδη 

Του Κωνσταντίνου Π. Παπακοσμά*

Η ιστορική έρευνα διακεκριμένων καθηγητών εντοπίζει ένα μεγάλο αριθμό προσώπων , για τα δεδομένα της εποχής και της πληθυσμιακής σύνθεσης της περιοχής μας, που συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821. Η Θάσος διατηρεί τα πρωτεία και ακολουθεί η Καβάλα . Η φλόγα της Επανάστασης είχε φτάσει στην πολύπαθη γη της Μακεδονίας τα χρόνια εκείνα και ακολούθησαν τοπικές εξεγέρσεις, οι περισσότερες όμως πνίγηκαν στο αίμα. Θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες μετά για να ..φυσήξει δυνατά ο άνεμος της λευτεριάς με προπομπό τον Μακεδονικό Αγώνα και τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους που ακολούθησαν και ενέταξαν τη Καβάλα και την Θάσο στον Εθνικό κορμό .

Στην Καβάλα τα χρόνια εκείνα βρέθηκαν όμως και απόγονοι των αγωνιστών του 1821 της Επανάστασης στην Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα .

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑΔΗ

Μια οικογένεια που έχει τις "ρίζες" στην Επανάσταση είναι η οικογένεια Αστεριάδη, αναμφίβολα μία από τις μεγάλες πατριαρχικές οικογένειες της Καβάλας. Πρώτος γνωστός γενάρχης της οικογένειας αυτής είναι ο αγωνιστής του 1821 Γεώργιος Χατζή Σίμου. Την σκιαγράφηση του γενεαλογικού δένδρου , με έμφαση των γιατρό Ιωάννη Αστεριάδη, του οποίου η προσφορά στη Ιατρική ιστορία της πόλης είναι ανεκτίμητη , έκανε ο πρώην Πρύτανης του Α.Π.Θ. Καβαλιώτης Αναστάσιος Μάνθος μιλώντας πριν χρόνια σε συνέδριο του Ιστορικού Λογοτεχνικού Αρχείου του αλησμόνητου Νικολάου Ρουδομέτωφ.

Ο Πρύτανης στη εισήγηση του έγραφε μεταξύ αλλών : "σε σχετικό έγγραφο του Μαΐου 1822, υπογραφόμενο από τον Άνθιμο Γαζή, το Δρόσο Μανσόλα, τον Αδάμ Δούκα και άλλους, και στη συνέχεια επικυρώνεται στις 17-6-1865, αναφέρεται ότι ο Γεώργιος Χατζή Σίμου είναι: «γενναίος και ανδρείος, κινηθείς υπό ενθέρμου ζήλου πατριωτικού, και μετά του αυτού υιού του Σίμου επολέμησε γενναίως εις την των Αθηνών εκστρατείαν, εις Πελοπόννησόν τε και Λεβαδείαν, όπου και εφονεύθη ο αγαπητός αυτού υιός, εκχύσας το ίδιον αυτού αίμα υπέρ πίστεως και υπέρ πατρίδος, και εξοδεύσας την περιουσίαν αυτού εις στρατιώτας και ειςέξοδα πολεμικά...» .Από άλλο νεότερο έγγραφο, το οποίο υπογράφεται στις 26-8-1825 στο Ναύπλιο από το Γενικό Γραμματέα Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και από την Επιτροπή Πολεμικών (Ανδρέας Μεταξάς, Αδάμ Δούκας και Δημήτριος Σαλτέλης), γίνεται γνωστή η αναφορά του χιλιάρχου Γεωργίου Χατζή Σίμου προς την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος, η οποία διαβιβάζεται στο Υπουργείο του Πολέμου για την«οικονομική εξοικονόμηση» του αγωνιστή, ο οποίος είχε διαθέσει όλη την περιουσία του για τις ανάγκες του αγώνα. Η Επιτροπή των Πολεμικών δεν είχε τη γνώμη ότι έπρεπε να «θεωρηθούν οι λογαριασμοί των προδεδουλευμένων μισθών των υπό την οδηγίαν του στρατιωτών». Λαμβάνει όμως υπόψη της ότι «ο αναφερόμενος τραυματισθείς κατά τας μάχας έχασε σχεδόν ολοτελώς την ενέργειαν της χειρός του και διά την παραηλικίαν του να του γένη μία χρηματική εξοικονόμηση». Και επειδή η γραμματεία του Εθνικού Ταμείου δεν προέβαινε τότε σε τέτοιες εξοικονομήσεις, γι' αυτό και προτείνει να του δοθεί κάτι ανάλογον της ηλικίας του".

Η ΑΦΗΓΗΣΗ

Συνέχεια στην αφήγηση μας έκανε ο γιατρός Δημήτριος Αστεριάδης, πρώην πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Καβάλας που με επιμέλεια συνέγραψε το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας , που αναφέρεται στους αγωνιστές του 1821 και στη συνέχεια των απογόνων τους στη γη της Μακεδονίας.

"Παιδιά του Γεωργίου Χατζή Σίμου ήταν ο Στέργιος, ο Κύρος, ο Σίμος, ο Παναγιώτης, η Σουλτάνα και η Ζωίνα. Ο Σίμος σκοτώθηκε το1822 στην πολιορκία της Λειβαδιάς. Ο Στέργιος και ο Κύρος δεν απέκτησαν οικογένεια. Ο Παναγιώτης αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή Αθηνών, ως γιος αγωνιστή, με έξοδα της βασίλισσας Αμαλίας, και στη συνέχεια νυμφεύθηκε και απέκτησε οικογένεια. Από τις δύο κόρες του Γεωργίου, η Σουλτάνα παντρεύτηκε το Στέργιο Μπέζα, από την Αβδέλλα της Δυτικής Μακεδονίας και απέκτησε πέντε παιδιά, το Δημήτριο, το Γεώργιο, το Σίμο, τη Φράνκα και τη Μαρία.

Ο Δημήτριος Μπέζας γεννήθηκε στην Αβδέλλα, γύρω στα 1840.Ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο Αθηνών. Άσκησε το επάγγελμα του φαρμακοποιού και στη συνέχεια μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου έλαβε και επισήμως άδεια ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος. Υπηρέτησε ως ιατρός στα Λακκοβίκια Παγγαίου, που τότε ονομάζονταν Μεσολακιά" .

Η συνέχεια της οικογένειας μέσω του Ιατρού Ιωάννη Αστεριάδη έχει απογόνους τον γιατρό σήμερα Δημήτριο Αστεριάδη ο οποίος μας έδωσε πολλές πληροφορίες για την πορεία ζωής της οικογενείας του τον 20ο αιώνα και την συμμετοχή της στα δρόμενα της περιοχής.

ΟΙ ΚΑΒΑΛΙΩΤΕΣ

Κλείνοντας το πρώτο αυτό σημείωμα για την συμμετοχή της περιοχής στην Επανάσταση του 1821 θα μεταφέρω την διήγηση του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών Καθηγητή Κωνσταντίνου Χιόνη που μετέφερε την γνώση από την έρευνα του για τους Καβαλιώτες αγωνιστές του 1821. Μου έχει πει: "Καίτοι η Καβάλα δεν είχε μεγάλο χριστιανικό πληθυσμό το 1821, γιατί δεν αριθμούσε πάνω από 300 χριστιανούς, εντούτοις στην Ελληνική Επανάσταση συμμετείχαν τρεις μέχρι σήμερα γνωστοί αγωνιστές. Ο ένας είναι ο Ιλαρίων Καρατζόγλου, βιογραφία του οποίου είχε γράψει ο μακαρίτης καθηγητής Απ. Βακαλόπουλος. (Βλ. Πρακτικά Β΄ Τοπικού Συμποσίου Καβάλας, τ. Α΄, Καβάλα 1987, σ. 67-88). Δεύτερος είναι ο Θεόδωρος Καβαλιώτης, που ένας δρόμος της Καβάλας φέρει το όνομά του. Ένας τρίτος είναι ο Σερδάρογλου, τον οποίο μνημονεύει η τοπική εφημερίδα «Κήρυξ» το 1926".

ΟΙ ΘΑΣΙΟΙ

Μεγάλη όμως ήταν η συμμετοχή των Θασίων αγωνιστών στην Επανάσταση του 1821με κορυφαίους τον αρχιμανδρίτη Καλλίνικος Σταματιάδης τον Φιλικό από το Καζαβίτι της Θάσου, που εμύησε στη Φιλική Εταιρεία τον αρχηγό της εξέγερσης των Θασίων Χατζηγιώργη Μεταξά. (Βιογραφία αυτού βλ. Απ. Ε. Βακαλοπούλου, Αρχ. Καλλίνικος Σταματιάδης ο Θάσιος, Μακεδονικά 5 (1961-1963, σ. 184-193). Με την καθοριστική συμβολή του αγαπητού Καθηγητού κ. Κωνσταντίνου Χίονη θα ακολουθήσει ένα ξεχωριστό σημείωμα για τους Θασίους το 1821 .

Να προσθέσουμε ότι η Θασιακή Ένωση Καβάλας, με αφορμή τη συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από την επανάσταση του ΄21, προγραμμάτισε μια σειρά από επετειακές δράσεις στη Θάσο και στην Καβάλα. Οι ακριβείς ημερομηνίες πραγματοποίησης των εκδηλώσεων θα καθορισθούν ανάλογα με την πορεία της πανδημίας.

Στις φωτογραφίες μας: Ζωγραφική απεικόνιση των Ηρώων του ΄21, οι προτομές των Θασίων Χατζηγιώργη Μεταξά και Καλλίνικου Σταματιάδη στην Καβάλα και ο αφηγητής μας, γιατρός Δημήτριος Αστεριάδης.

*Ο Κωνσταντίνος Παπακοσμάς είναι ο συντονιστής της ομάδας έργου του Δήμου Καβάλας για τις δράσεις και εκδηλώσεις Πολιτισμού για το "1821".